صومعه سرا:

موقعیت جغرافیایی: صومعه‌سرا با مساحت 588 کیلومتر مربع در فاصله 28 کیلومتری رشت، بین عرض‌های 37درجه و 15 دقیقه تا 37درجه و 30 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 49درجه و 3 دقیقه تا 49درجه و 31 دقیقه شرقی قرار گرفته‌است. این شهرستان دارای 3 بخش تولم، میرزاکوچک و مرکزی می‌باشد.

جمعیت: طبق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1390 جمعیت این شهرستان 127757 نفر می‌باشد.

پیشینه: نام صومعه سرا به قولي برگرفته از نام عارف قرن چهارم و پنجم هجري قمري (شيخ عبدالله صومعي) است و به قولي ديگر وجود صومعه‌هايي كه در اين شهر بوده، علت اصلي اين نام گذاري بوده. اين شهر با موقعيت جلگه‌ای، يكي از شهرهاي تازه تاسيس يافته استان گيلان است كه در اوایل قرن چهاره هجری از توابع  كسماء به شمار مي رفت و نسبت به آباديهاي اطراف خود از اهميت كمتري برخوردار بود.

هسته اولیه شهر توسط بازار گذاشته شد. در گذشته‌ای نه چندان دور، این شهر دهکده‌ای زارعی بودو خانه‌های اهالی به صورت پراکنده در شالیزارها و اطراف بازار بنا شده بود.  اما امروزه به دلايل مختلف از جمله:  موقعيت جغرافيايي آن كه از جهت غرب به ماسال شاندرمن و تالش دولاب و از شمال به انزلي و مشرق به رشت متصل است و همچنين عبور كانال آب بر فومن و نقش آن در آبياري اين شهرستان از روستاهاي اطراف خود پيشي گرفته و به عنوان مركز شهرستان از اعتبار زيادي برخوردار است. مردم صومعه سرا به گويش گيلكي (بيه پس) تكلم مي نمايند.

اقتصاد: از مهمترين محصولات كشاورزي اين منطقه برنج، توتون و محصولات جاليزي را مي توان نام برد.

 مرواربافي و كشاورزي از نیز عمده فعاليت آنهاست. ضمن آنکه پرورش كرم ابريشم و زنبور عسل در اين شهرستان داراي موقعيت ممتاز كشوري است. در بخش منابع طبيعي، و از نظر كاشت صنوبر و توليد چوب مقام اول را داراست.

جاذبه هاي گردشگري و تاريخي:

تالاب انزلی ازسمت هندخاله، نرگستان و سياه درويشان، مزار بی‌بی فاطمه (معروف به خير النسا)، بقعه پير ولی‌خان، مزارع توتون، دهكده ييلاقي تنيان، خرابه هاي قديمي گسكر هفت دغنان، مناره آجري گسكر، پل خشتي پردسر يا خشت پل.

منبع: کتاب گیلان – جلد پنجم - صفحات 1473، 1498 و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان